Een andere blik - 22 jaar na het overlijden van mijn vader

Het is bijna 22 jaar geleden, en nog steeds speelt mijn vaders keuze voor zelfdoding een prominente rol in mijn leven. Niet altijd op dezelfde manier, soms een hele tijd niet en vaak niet eens opvallend. Maar desondanks ben ik er al de helft van mijn leven “mee bezig” en ik verwacht dat dit zo blijft. 

De impact van mijn vaders zelfdoding op ons als gezin was immens. Ik heb het nooit zien aankomen en schrijf mijn verhaal omdat ik heb gemerkt dat dit mij helpt. 

Mijn vader is slechts 46 jaar oud geworden. Ik herinner me nog dat hij een paar dagen voor zijn overlijden aangaf dat alles goed zou komen. Het leek een stuk beter met hem te gaan dan in de jaren er voor. Verbijsterd en vol ongeloof was ik dan ook toen ik een paar dagen later een telefoontje kreeg van mijn moeder waarin ze aangaf dat ik zo snel mogelijk naar huis moest komen omdat mijn vader overleden was. 

De politie en ambulance auto´s stonden voor ons huis toen ik aankwam. Binnen stonden diverse familieleden en hulpverleners. Het gevoel tijdens het kijken naar het levenloze lichaam van mijn overleden vader, liggend op de grond in de schuur, was overweldigend. Enerzijds schrok ik, en anderzijds gaf het ook een bevestiging dat het echt klopte wat mijn moeder aan de telefoon tegen me vertelde.  Het was echt zo, mijn vader had zich van het leven beroofd.

Niet iedereen reageerde hetzelfde. Ik was rustig, gelaten, in shock. En boos. Ik voelde bijna parallel aan de ontluistering en realisatie dat mijn vader overleden was, een enorm verantwoordelijkheidsgevoel opkomen om voor mijn gezinsleden te zorgen, in het bijzonder voor mijn jonge zusje die hem gevonden heeft.  

In de jaren ervoor was mijn vader in een burn-out terecht gekomen en ziek thuis komen zitten. Hij vertoonde zeer achterdochtig gedrag en kreeg psychoses. Maar het leek een stuk beter te gaan de laatste maanden. Hij werd kalmer, meer “zichzelf” en zoals ik eerder aan had gegeven: hij gaf aan dat alles goed zou komen. Daarom was mijn gevoel van verbijstering waarschijnlijk zo groot, ik geloofde hem. 

Ik werd de oudste man in ons gezin en stelde mezelf ten doel dat ik in ieder geval zo snel mogelijk mijn opleiding af ging ronden. En zo zat ik de week erna weer in de schoolbanken en heb ik zonder vertraging mijn HBO afgerond. 

In die periode die volgde op de begrafenis heeft mijn moeder nog gepoogd om, als gezin, praatsessies onder begeleiding te houden, maar die verliepen moeizaam omdat niet iedereen in het gezin hier aan toe was. Ikzelf heb, zo ongeveer een jaar na overlijden, EMDR Therapie gekregen. 

Wat me de jaren er na vaak bezighield was hoe het zover heeft kunnen komen. In de 22 jaar die volgden heb ik daar regelmatig over nagedacht en theorieën verzonnen die een mogelijke verklaring zijn, maar omdat er geen brief was zal ik het nooit zeker kunnen zeggen. Ook zat in mijn vaders koffer het tijdens zijn burn-out opgebouwde medisch dossier. Hier heb ik later in kunnen lezen dat er op basis van onderzoeksresultaten geen aannemelijk risico was op zelfdoding. 

De conclusie is dat ik simpelweg niet precies waarom mijn vader er voor heeft gekozen. Ook zagen professionals en ikzelf het niet aankomen. Inmiddels heb ik los kunnen laten mezelf in die vraag te verliezen.

Ik prijs mezelf gelukkig dat ik hele fijne vrienden heb met wie ik, op wat voelde als “mijn manier”, alles kan delen wanneer ik het nodig heb.  Op mijn werk hield ik “werk en privé” het liefst gescheiden. In de bijna 20 jaar die ik tot nu toe heb gewerkt, heb ik slechts met een handje vol gesproken over hoe mijn vader overleden is. Als ik terug kijk denk ik dat ik dat soms meer had kunnen doen, maar aan de ene kant wilde ik mensen niet belasten en door het te vermijden hoefde ik me er ook niet mee bezig te houden als ik aan het werk was. Ik denk dat dit best goed voor me heeft gewerkt, maar misschien had ik er ook anders mee om kunnen gaan. 

Een tijdje terug deed ik namelijk mee aan een tweedaagse training waar Anger Work op het programma stond. Dit heeft voor mij veel gedaan en gaf mij inzicht. Door me bewust te verbinden met mijn woede over verraad, en dat er eens een keer helemaal uit te gooien, leek er lucht te ontstaan voor andere gevoelens en begon ik anders tegen het onderwerp aan te kijken. Ik heb me lang verraden gevoeld en was boos. Ik was er van overtuigd dat het voor mij beter was dat mijn vader destijds overleden is. Ik werd in 1 klap volwassen en verantwoordelijk en dat was ik in mijn tienertijd absoluut niet. Hoewel ik met die overtuiging eigenlijk prima functioneerde, klopte het ook niet helemaal. 

In mijn geval realiseerde ik me, dat ik eigenlijk verdrietig ben dat mijn vader overleden is en dat ik hem moet missen. Als vader voor mij en als opa voor mijn kinderen. 

Wat volgde was een periode waarin ik veel heb gehuild en na een paar sessies bij een therapeut heb ik losgelaten dat ik meteen toe moet werken naar een einddoel als in “ik heb het verdriet van het verlies mijn vader verwerkt”.   Het lucht mij enorm op om te realiseren (en voelen) dat zowel de gevoelens over verlies, maar ook doorgaan met het dagelijks leven naast elkaar mogen bestaan. 

Het voelt inmiddels fijn voor mij om er over te praten en te schrijven. Daar heb ik best lang over gedaan. Het helpt mij verder. 

Ik deel dit verhaal omdat ik hoop dat het jou als lezer ook misschien helpt. Ik hoor graag van je.