De Vier Trauma-Reacties Tijdens Seksueel geweld
De Vier Trauma-Reacties Tijdens Seksueel Geweld: Fight, Flight, Freeze & Fawn
Seksueel geweld is een ingrijpende ervaring die diepgaande gevolgen kan hebben op lichamelijk, emotioneel en psychologisch vlak. Tijdens zo’n overweldigende situatie schakelt het zenuwstelsel automatisch over naar overlevingsmodus. Er zijn vier primaire trauma-reacties die mensen kunnen vertonen: vechten (Fight), vluchten (Flight), bevriezen (Freeze) en pleasen (Fawn). Deze reacties zijn instinctieve, automatische reacties op extreem gevaar. Ze zijn géén bewuste keuzes — en het is belangrijk dat slachtoffers weten dat elke reactie valide is.
1: Fight (Vechten)
De vechtreactie houdt in dat het lichaam zich klaarmaakt om zich te verdedigen. Iemand kan zich fysiek of verbaal verzetten tegen de dader. Dit is de reactie die vaak het best wordt begrepen door de buitenwereld.
Voorbeelden: Schreeuwen, slaan, wegduwen, bijten, fysieke weerstand bieden.
2: Flight (Vluchten)
Bij de vluchtreactie probeert het slachtoffer fysiek of mentaal te ontsnappen aan de situatie.
Voorbeelden: Wegrennen, ontsnappen, zich proberen te verstoppen, proberen de situatie te ontwijken.
Mentale vlucht: In sommige gevallen ‘vertrekt’ iemand mentaal uit de situatie (dissociatie), ook al is het lichaam nog fysiek aanwezig.
3: Freeze (Bevriezen)
Bij bevriezen raakt het lichaam als het ware verlamd. De spieren verstijven, en het slachtoffer kan niet meer bewegen of praten. Dit is een veelvoorkomende reactie bij seksueel geweld en vaak het minst begrepen.
Voorbeelden: Niet kunnen praten, niet kunnen bewegen, een gevoel van "bevriezen" of "verstenen".
Fysiologisch: Het zenuwstelsel blokkeert beweging om mogelijk letsel te beperken. Deze reactie is vaak volledig buiten iemands controle.
Belangrijk: Het onvermogen om ‘nee’ te zeggen of zich te verzetten is géén instemming.
4: Fawn (Pleasen)
De minst bekende reactie is de "fawn"-reactie, oftewel pleasen. Hierbij probeert het slachtoffer de dader te kalmeren, gerust te stellen of tegemoet te komen om verder geweld te voorkomen.
Voorbeelden: Meewerken, aardig doen tegen de dader, lachen of geruststellen.
Toen het mij overkwam bevroor ik. Nu weet ik dat mijn lichaam in de overlevingsstand ging en ik hier dus geen controle over had. Vlak nadat het gebeurde heb ik mij regelmatig afgevraagd waarom ik mij niet verdedigde.
In welke trauma-reactie herken jij je bij wat je is overkomen? En wil je wil jij je ervaring hier delen en vertellen hoe jij hier mee om bent gegaan?
Groetjes,
Henriek
2 Reacties
Dat ik instinctief, door het vroege en zeer lange misbruik , reageerde werd me wel duidelijk in mijn proces.
Feitelijk heb ik alle reacties gehad.
Ooit omschreef ik dat ik intuïtief mijn ziel had afgesloten van mijn ouders.
Ze me daarmee ook nooit helemaal hebben kunnen breken, buiten dat er natuurlijk veel gevolgen waren/zijn.
Ik deed alsof ik sliep, al hielp dat niet altijd, ik werkte mee, of verzette me, wat feitelijk de situatie vaak verergerde.
In mijn volwassen leven reageerde ik met vluchten (dissociëren) .
Slechts pas met terugwerkende kracht benoembaar.
Ook dat het vaak niet een reactie is, maar wisselende zijn.
Het heeft lang geduurd eer ik mezelf begreep en feitelijk leer ik vooral nu er toch meer over gesproken wordt nog steeds.
Zo ook dat je lichaam reageert op seksuele prikkels.
Toen ik dat nog niet zo lang geleden besproken werd in een talkshow, brak ik, de tranen bleven komen.
Alsof een laatste stukje last van mijn schouders viel, de schaamte, het schuldgevoel.
Bevrijdend dus.
Het heeft jaren geduurd eer ik wat bevrijd was van die overlevingsmechanismen en leerde ik op een 'normale' manier omgaan met traumatische ervaringen uit het verleden, dus voelen, maar ook met die er helaas nog kwamen.
De geruststelling echter in de angst dat iets me te veel zou worden, ik het echt niet meer zou aankunnen, is dat die overlevingsmechanismen weliswaar in ruste zijn, maar me soms ook nog helpen, hoe vreemd dat ook mag klinken.
Toch vind ik altijd de weg terug nu omdat ik voor mezelf weet dat ik niet blijvend in die overlevingsmechanismen wil zijn.
Maar voor mij blijven het ook mijn primaire reacties die me ook gered hebben, hebben doen overleven.