Zoon heeft zusje misbruikt
Sinds een paar jaar weten we dat mijn jongste dochter op jonge leeftijd seksueel is misbruikt door haar broer. Zij was 6 tot 10 jaar, hij 3 jaar ouder. Een paar jaar geleden was mijn dochter er slecht aan toe. In samenspraak met ons is ze opgenomen voor psychische hulp en uiteindelijk is dit verhaal naar buiten gekomen. Mijn zoon heeft het (gelukkig) toegegeven, als is zijn ervaring totaal anders dan die van mijn dochter. Mijn zoon is vanaf ongeveer 7 jarige leeftijd tot ver in de puberteit een heel lastig kind geweest. Dit veroorzaakte heel veel onrust in het gezin, de relatie tussen mij en vader was al niet zoals het moet zijn en alle stress die mijn zoon met zich meebracht verergerde dit. Er waren regelmatig best onveilige situaties en we zijn er op allerlei manieren en met verschillende therapeuten mee bezig geweest, om te onderzoeken wat er mis was en om ons te helpen. Mijn dochter vluchtte altijd als er weer gedonder in huis was, de conflicten konden hoog oplopen. Ik wist dat mijn zoon heel naar kon zijn tegen haar, net als tegen mij en mijn oudste dochter. Voor vader had hij wat meer ontzag, maar niet om de goede reden. Mijn exman verloor zijn geduld als mijn zoon weer eens het bloed onder je nagels vandaan haalde en is hem wel eens naar de keel gevlogen of zei enorm schadelijke dingen.
Nooit heb ik enig vermoeden gehad dat er sprake was van seksueel misbruik. Mijn dochter heeft het nooit eerder durven vertellen, zoals je natuurlijk vaak hoort. Ik vind het verschrikkelijk dat dit gebeurd is zonder dat ik het heb gemerkt. Verwijt mezelf van alles, al ben ik nu, een paar jaar verder, wel wat wijzer en lukt het vaak wel om het wat milder (realistischer) te zien.
Nadat dit naar buiten is gekomen zijn er veel gesprekken geweest als gezin, moeizame gesprekken helaas, vooral ook door de slechte relatie tussen mij en mijn exman. Mijn dochter was van enorm goede wil en zag mijn zoon ook als slachtoffer, en heeft uiteindelijk in bijzijn van haar psycholoog een gesprek met hem gehad, dat gaf hoop. Mijn zoon is ook opnieuw onder behandeling gegaan bij zijn laatste psycholoog (en eigenlijk de enige waar hij ooit wat aan heeft gehad) en daar ben ik ook 2 keer geweest om zijn kant van het verhaal te horen. Enorm pijnlijk allemaal.
Mijn dochter heeft PTSS en heeft diverse behandelingen hiervoor ondergaan, en het gaat gelukkig veel beter met haar dan een paar jaar terug, maar nog niet goed. Ze heeft er onlangs voor gekozen om het contact met haar broer (voorlopig?) te verbreken.
Ik worstel met allerlei gevoelens en ik weet dat er veel meer gezinnen zijn waar er misbruik is geweest tussen broers/zussen. Er zijn allerlei verhalen te vinden over misbruik, maar hierover kan ik niets vinden. Ik snap het ook, want het is een enorm taboe. Ik hou zielsveel van mijn dochter, maar ook van mijn zoon. Met hem gaat het goed, we hebben een goede relatie, en mijn dochter begrijpt dat en wil ook dat dat zo is. Zoals zij zegt, natuurlijk hou je van hem, het zou heel raar zijn als dat niet meer zo zou zijn. En ze vindt het ook niet erg dat ik (en wij, mijn huidige partner) hem wel zien. Ik ben bang voor de toekomst. Zal mijn dochter het me ooit wel kwalijk gaan nemen dat ik nog een goede relatie heb met mijn zoon? Kunnen we ooit weer met zijn allen fijne momenten hebben?
Ook worstel ik met het geheim dat ik met me meedraag. Gelukkig heb ik wel wat mensen om me heen die het weten en me steunen. Mijn partner is een geweldige steun voor me, net als mijn zus. Ook mijn schoonzus (weduwe van mijn broer<3 ) weet het. Als ik een slechte dag heb op mijn werk omdat het weer slecht gaat met mijn dochter of als men vraagt of wij ook gezellig met het hele gezin kerst gaan vieren, dan vind ik het vreselijk dat ik erom heen moet draaien. Regelmatig vraag ik me af of ik het meer mensen zal vertellen, een dierbare collega, mijn werkgever, de lieve zussen van mijn man. Maar het gaat om mijn zoon die iets vreselijks heeft gedaan, die inmiddels wel een heel ander persoon lijkt te zijn, en gewoon toch een goede vent is. Hij was ook nog een kind. Maar je weet hoe hard mensen kunnen zijn.
Ik besef me ook echt dat mijn dochter een kanjer is in hoe zij er mee omgaat en hoe ze er in staat, en dat er wellicht ouders zijn die me benijden om het verloop tot nu toe. Ik hoop eigenlijk dat er ook ouders zijn die deze strijd samen met hun kinderen hebben kunnen aangaan, en die er sterker zijn uitgekomen. Ik zou graag praten met andere ouders die deze pijnlijke verscheuring die je voelt, begrijpen. Wellicht adviezen hebben.
Het is onbegrijpelijk dat er voor deze ouders nog geen lotgenotengroep bestaat. Er moeten toch meer mensen zijn die er net als ik wel naar op zoek zijn? Zelfs psychologen kunnen mij niet helpen aan een adres waar je terecht kan. Ik hoop dat ik met mijn verhaal iets in gang kan zetten waar ik iets aan heb, maar met mij ook veel andere ouders.
13 Reacties
Ons gezin heeft 3 kinderen die nu alle 3 volwassen zijn. Mijn man en ik hadden dacht ik altijd een hecht gezin. Mijn oudste zoon die maar anderhalf jaar scheelt met zijn zus kon wat moeilijker leren en bleef in groep 3 zitten. Met gevolg dat broer en zus bij elkaar in de klas kwamen. Hij kon dat niet goed hebben en pestte zijn zus vaak. Toen mijn zoon 12 werd en zijn zus 10 jaar kwam er nog een zoon in het gezin bij.
Op de middelbare school kwamen ze weer bij elkaar op dezelfde school maar niet bij elkaar in de klas.
De oudste zoon werd een moeilijke puber en de dochter had veel last van zijn pestgedrag.
Toen ze een jaar of 14 was kwam ze naar mij toe om te vertellen dat opa haar had betast. We namen haar serieus en hebben een gesprek met opa gehad en ik heb het altijd verder goed in de gaten gehouden.
Toch viel me op dat ze nooit vriendjes had en verder heb ik nooit meer iets aan haar gemerkt. Ook wel nagevraagd of opa nog wel eens klef deed of dat ze zich daar wel veilig voelde. Maar wat opa betrof was dat verder okee.
Ze was al 30 jaar toen ze voor het eerst een vriend kreeg. Onze 3 kinderen leken altijd een goeie band te hebben en toen de oudste zoon een vaste vriendin kreeg trok mijn dochter ook wel eens op met haar. 1 keer in een vertrouwelijk gesprek met mijn dochter nadat haar broer was getrouwd heb ik doorgevraagd waarom ze nooit een vriend had, wil jij dan niet trouwen ooit? en misschien vertel jij mij ooit dat opa wat heeft gedaan. Toen zei ze zomaar uit het niets, het was opa niet maar haar broer dus. Ik schrok me kapot natuurlijk want daar had ik nooit iets van gemerkt, maar ik bleef heel kalm en vroeg of ze het wilde vertellen wat er gebeurd is. Ze deed dit heel summier en wilde dat ik het niemand zou vertellen ook haar vader niet. Het gebeurde vaak op zondagochtend als wij met de jongste zoon bij opa en oma gingen koffie drinken. Hun bleven thuis om huiswerk te maken. Ze sloeg verder weer helemaal dicht en wilde er niet meer over praten. Je snapt dat dat erg zeer deed. Ik kon het niet verborgen houden voor mijn man dus die heb ik het wel verteld. Na een aantal jaar heeft ze toch hulp gezocht en er volgden een therapie. Ze was op een gegeven moment uitbehandeld en wou er met haar vader en mij niet over praten. Mijn man stond er heel anders in dan ik en die wou op verzoek ook van mijn dochter er ook niet met mijn zoon over praten.
Pas doordat mijn dochter een vriend kreeg kwamen er toch problemen naar boven. En toen ze het aan hem had verteld kwam er toch een gesprek.
Gelukkig heeft hij niet ontkend en hij had enorme spijt en luchtte het gesprek ons allemaal wel op. Maar hij wou het niet aan zijn vrouw vertellen. Hij raakte in paniek als het ter sprake kwam. Voor mijn dochter hoefde dit ook niet maar ik voel mij er helemaal niet okee mee. Maar omdat hun beiden het niet willen heb ik me er bij neer te leggen. Er zijn nog gesprekken geweest tussen de man van mijn dochter mijn dochter en mijn zoon waar wij de ouders eerst niets van wisten. Maar het resultaat is dat ze geen contact meer hebben. Mijn dochter heeft haar broer niet uitgenodigd voor haar bruiloft en dat snap ik natuurlijk wel, maar zijn vrouw snapt daar niets van en neemt haar dit kwalijk.
Dat snap ik ook natuurlijk. Nu is er zelfs geen contact meer bij verjaardagen en feestdagen. Maar het zwijgen vind ik heel moeilijk. Als mensen vragen wat er tussen hun is gebeurd zeggen we dat ze door het pestgedrag van vroeger niet meer samen bij ons komen. En verder dat het hun zaak is.
Maar als ze mijn dochter kwalijk nemen dat ze niet komt als hij er is snappen mensen dat minder goed. Dat voelt ook oneerlijk. Hij zegt gewoon dat hij niet op de bruiloft mocht komen maar verteld ook niet waarom. We tobben nu maar wat door. Het helpt wel dat ik boeken heb gelezen bv. Dicht bij huis waar iemand hier ook wel op wees, ze leggen uit waarom bv de kinderen het niet vertellen en het boek Zwijgpijn dat is denk ik een goeie titel.
Bedankt ook voor jullie verhaal, ik ben iemand die veel aan jullie verhalen heb ook al reageer ik soms niet. Misschien heeft iemand er wat aan van mijn verhaal.
We voelen ons tussen hen verscheurd. En mijn jongste zoon die wel ongeveer weet wat er is gebeurd tussen broer en zus
Wat heftig ook voor jullie. Ik begijp helemaal jouw zorgen en verscheurdheid. Het lastige is dat jij er niet zo heel veel mee kan, en wellicht moeten we 'gewoon' accepteren dat we een heel lastig geheim met ons meedragen. Jouw verhaal stemt mij niet direct heel positief wat betreft onze vooruitzichten . Ik hoop toch dat er op een gegeven moment wel weet contact zal zijn tussen mijn zoon en dochter. Al is het maar minimaal. Het is zo verdrietig omdat zij ook juist altijd een goede connectie hadden, eigenlijk alsof ze 2 relaties hadden. Ik hoop dat het feit dat mijn zoon ook nog heel jong was, mee zal helpen in het vergeven door mijn dochter. Wellicht ben ik naief, maar aan de andere kant, hoop doet leven.
Het is uiteindelijk ook heel belangrijk dat niet jouw levensgeluk wordt bepaald door deze geschiedenis. Dit is wel iets wat ik me besef. De relatie met mijn partner leed onder het verdriet en de zorgen en het niet kunnen accepteren van de situatie. Ik besef me dat niemand daar iets aan heeft, ik word er ongelukkig van, mijn partner en mijn kinderen zien mij allemaal natuurlijk ook liever happy. Dat helpt hun ook weer. Dus hier werk ik nu aan. Blij zijn dat mijn kinderen ieder hun eigen leven leiden en dat goed doen, dat het met mijn jongste ook goed gaat nu en dat ik met allemaal een goede relatie heb.
Dank je wel voor het delen van jouw verhaal Jo, dat is zeker helpend. Veel sterkte gewenst, wees lief voor jezelf!
Zijn heeft niet met onze andere kinderen tegelijkertijd bij ons gewoond.
Mijn man en ik zijn 46 jaar getrouwd, en mijn man heeft in 2020 een derde herseninfarct gekregen waardoor hij hersenletsel heeft.
Sinds 2019 weten wij dat onze zoon onze dochter jarenlang sexueel misbruikt heeft.
Vanaf dat zij 8 jaar was, zagen we al dat het niet goed met haar ging, ze zei dingen als"ik wil eigenlijk niet leven mama ", ik schrok me dood. En vanaf die tijd hebben we doorlopend hulp gezocht!
Ze ontwikkelde een eetstoornis, sneed zichzelf en deed pogingen om uit het leven te stappen!
Heel heftig allemaal en je voelt je machteloos als ouders.
In die jaren heb ik meerdere malen aan haar gevraagd :zit er niemand aan je, doet iemand iets wat je niet wil?
Altijd was het antwoord, nee, natuurlijk ging ze niet vertellen dat haar broer dingen met haar deed die ze niet wilde!
Na alles wat ik nu weet over incest, begrijp ik dat....
In 2021 heeft mijn dochter, onze zoon geconfronteerd met de misbruik, maar hij ontkent.
Vreselijke gesprekken volgen, maar we kwamen er niet uit...
En daar gaat een groot deel van mijn frustratie uit, precies wat Jij ook aangeeft, als wij goede begeleiding en hulp hadden gehad, dan was ons gezin waarschijnlijk veel minder ontwricht dan dat het nu is!!!!!!!
Ik begrijp ook werkelijk niet, waarom er GEEN HULP is voor gezinnen waar de kinderen al volwassen zijn!!!
Bij ons is het nu zo dat ik al 3 en half jaar geen contact meer heb met mijn zoon en zijn gezin, ons jongste kleinkind heb ik nog nooit gezien!!!
Onze dochter die misbruikt is doet er alles aan om in het leven te blijven, is 8 weken in Spanje in therapie geweest, heeft ptss, en kan niet meer werken.
Onze oudste dochter gelooft haar zus, lijd eronder dat ze het niet heeft gezien, en gaat alles uit de weg.
Wil niet praten.
Mijn man is door het hersenletsel zodanig beschadigd dat hij een andere man en vader is, waar juist het emotionele en initiatief beschadigd is, waardoor steun of stappen richting onze zoon er helemaal niet is!
Ik probeer van alles naar mijn zoon toe, om iets van contact met hem te krijgen, maar hij reageert nergens op!
Want het is precies wat jij zegt.. ik hou nog steeds van hem, en juist die verscheurd zijn tussen je twee kinderen... dat hoor je als ouders niet te moeten voelen.
Ik kan nog uren schrijven, maar ook ik ben op zoek, al jaren, naar hulp voor onze gezinnen, en naar lotgenoten.
Ik woon in Schiedam, zouden jullie open staan voor een lotgenoten groep?
Ik ben voor ontmoeten in het 'echt'!
Niet online.
Lieve groet voor iedereen van ons! Hetty.
Poeh hee, jouw verhaal is echt enorm heftig. Dat je zoon het ontkent maakt het ook heel moeilijk. Heb je nooit getwijfeld?
Dit moeten doorstaan zonder de steun van je man is helemaal zwaar.
Ik sta zeker open voor een groep, van mij zou het (ook) online mogen. Voor mij persoonlijk is de drempel dan misschien minder hoog. Ik heb ergens via de site van slachtofferhulp aangegeven dat ik op zoek ben naar lotgenoten. Verder zou ik het ook heel fijn vinden om een expert (psycholoog/therapeut) die gespecialiseerd is in dit onderwerp te spreken. Er zijn zoveel vragen....
Ik ben bijvoorbeeld ook heel benieuwd of jij hier open over bent naar de mensen om je heen?
Wat fijn dat je een reactie geeft op mijn verhaal.
Mijn antwoord op je eerste vraag of ik ooit getwijfeld heb is... nee!!!
Toen mijn dochter onze zoon zijn naam gilde (nadat ik een half jaar iedereen verdacht had behalve mijn zoon), maakte mijn hersens een twist en in een flits wist ik:het is waar en ons leven wordt nooit meer het zelfde.
Alle kwartjes vielen op zijn plek, en soms vallen ze nog steeds, na 5 jaar!!
Ik heb wel een jaar lang "gezocht" in mijn hoofd of ik het verhaal kon aanpassen maar steeds liep ik tegen een muur van :hier kan ik niets anders van maken!!!
Nu 5 jaar later heb ik de gekte van het gegeven dat dit mijn gezin is wel aanvaard 'dit is mijn gezin', tegelijkertijd heb ik nog vaak momenten dat ik denk :dit kan toch niet waar zijn?????
De pijn en het verdriet, het gemis blijft en inderdaad ik stik ook van de vragen....
Je probeert je leven zo goed mogelijk op te pakken (te overleven), maar de eenzaamheid vliegt me ook vaak naar de keel.
En tegelijkertijd ben ik dankbaar voor wat wel goed is, kleine dingen vaak, maar ook de grote dingen.
En over de hulp die er maar niet is voor ouders met volwassen kinderen, misschien zouden wij kunnen blijven aankloppen, bellen, mailen, naar alle instanties die ook maar iets met sexueel misbruik te maken hebben.
Kennen jullie stichting Wij zijn M?
Mandy Sleijpen heeft deze stichting opgericht.
Ze is zelf jarenlang misbruikt door haar opa.
Op 2 december geeft ze samen met klinisch psycholoog Iva Bicanic, zedenrechercheur Pieter Melsen een theater Talkshow #durftezien.
Ik ga er heen met een vriendin, voor wie interesse heeft.. 2 december 2024,locatie Goudse Schouwburg begint om 19.30. Entree €9,50.
Volgens mij zijn er nog kaarten beschikbaar.
Over het zeggen tegen andere, daar heb ik ook lang over gedaan omdat te kunnen.
De schaamte zat mij eerst in de weg, maar die ben ik voorbij..
Het is geen mooi verhaal niet iets waar ik trots op ben, maar... dit is mijn gezin...
En ik realiseer mij steeds :ook al houdt ik het stil, de Waarheid is er toch!!
En in mijn geval, mijn zoon ontkent en negeert ons allemaal, dat triggert wel om tot de conclusie te komen, dat ik het zat was om te zeggen... met ons gaat het goed!!!!
Nee met ons gaat het helemaal niet goed.
En op een gegeven moment heeft mijn dochter wel gezegd :mam, praat erover met andere, want je stikt erin.
Daarbij vind ik het heel belangrijk dat het taboe eraf gaat.
Daardoor durven broers en zussen niet te praten!!!
Als ik maar een slachtoffer of pleger kan helpen door te durven praten dan is al onze pijn niet voor niets.
Maar dit is mijn persoonlijke mening hoor!!
Ik bedoel daarmee niet dat iedereen dat moet doen...
Wij moeten niets.. we mogen zijn... Dat is al moeilijk genoeg.
Ik hoop zelf heel erg op een lotgenoten groep, ik ken met mij zelf, in mijn omgeving 5 mensen.
Drie daarvan willen dat ook graag!
Mijn man is net geopereerd, daardoor heb ik het extra druk, maar daarna ga ik dat wel starten.
En even :we hebben toch niets te verliezen of te verbergen bij elkaar... we zitten in het zelfde schuitje!!
Lieve groet Hetty.
Wat ik mis is herkenning en steun voor het gevoel naar de pleger, hij is was zelf ook nog maar een kind. Ik hou het niet geheim voor mezelf omdat ik me schaam of zo, maar voor hem. Ik wil niet dat hij wordt gezien als een misdadiger of zoiets. Dus ik vind jouw openheid bewonderenswaardig en snap ook wat je zegt dat erover gepraat moet worden. Iva Bivanavic volg ik, heb een boek van haar waar een stukje instaat over misbruik tussen siblings. Maar overal en alles en ook hier weer gaat het eigenlijk voornamelijk over het slachtoffer. Terwijl, zoals mijn jongste zelf ook zei, hij is eigenlijk ook een slachtoffer.
Ik zou ook zo graag eens mensen spreken die het van beide kanten bekijken en niet oordelen.
Interessant lijkt me die theatershow wel. En ik zal eens googlen op 'we zijn m'.
Mijn voornaamste hulpvraag blijft wel vooral zitten in het feit dat dit gebeurt is tussen kinderen, een zoon en dochter waarvan je als ouder gewoon houdt. En je wil beide beschermen. Hoe doe je dat?
Alleen ik schrijf niet zo goed Nederlands
Ik zou het fijn vinden een keer te praten. Weet niet als dat mag van deze site (telefoon nummer wisselen).
Zoals jou verhaal heb ik pas gehoord toen mijn dochter was 29.
Wij zijn drie jaar verder en een hele hoop is gebeurt zoals jij kun voorstellen. Therapie voor een aantal van de gezin.
zoals jullie waren mijn man en ik lang uit elkaar
Net zoals bij jou dochter had mijn dochter medelijden met haar broer hoeveel dat is nu op een lage pit.hij praat met niemand in de gezin. En ook ondanks is het verschrikkelijk zou ik toch contact met hem willen hebben.
Dit is de brede verhaal en ik hoop dat jij kun het min of meer begrijpen.
Zou je anders handelen als je dochter had gezegd dat ze niet wilt dat je nog contact hebt met hem?
Nu zegt ze dat ze het in orde vindt, maar het kan ook zijn dat haar loyaliteit nu nog sterk aanwezig is aangezien het klinkt alsof ze nog niet uitbehandeld is. Dat zij nu kiest voor die afstand heeft waarschijnlijk ook met de verandering van haar visie en standpunt te maken. Om zich te kunnen identificeren als dader js het lastig om ernaast te doen alsof alles goed is. Ik kan alleen zeggen wees vooral nieuwsgierig naar haar en wat je voor haar kunt betekenen. Simpel voorbeeld misschien maar als ze bij je op bezoek komt, hoe is het zien van gezinsfotos of die waar hij op staat voor haar? Wonen jullie nog in de woning waar het misbruik heeft plaatsgevonden en is jullie daar bezoeken voor haar in orde?
Of aan de andere kant, vindt ze het juist fijn om er even helemaal niet mee bezig te zijn als ze jullie ziet?
Wat betreft het andere mensen vertellen, hoe denken zij daarover? Je dochter en zoon beiden. Is dit iets wat met een gezinsgesprek besproken zou kunnen worden?
En als laatste, heb jij iemand voor jouw eigen stuk? Vaak zie je dat voor de kinderen alle hulp geregeld is, maar de ouders vergeten worden of deze zichzelf op de tweede plek zetten en alles wegwuiven tot ze niet meer kunnen. Hoe sta jij er allemaal in?
Wat betreft lotgenotencontacten vergelijkbaar met jou, heb je deze vraag bij slachtofferhulp gelegd toevallig? Ook al is er geen groep, mogelijk kun je wel met iemand met dezelfde wens in contact gebracht worden of zijn er zelfs genoeg om een groep te starten.
Wat betreft je dochter. Is er een arts of dergelijke betrokken bij jou die je deze vragen kunt stellen? Jou kan ondersteunen? Of bij je dochter betrokken om samen het gesprek aan te gaan?
Als ik vanuit mezelf kijk als slachtoffer. Ik had liever dat mensen zeiden wat ze dachten. Lastig ja, maar een ptss brein vult toch in wat heel de wereld denkt dus vaak is het prettiger het te horen ook al is het soms confronterend. Wat ik vaak bij cliënten met ptss doe, is vragen of ze t.a.v. het onderwerp mijn mening willen en kunnen horen. Dat zij bepalen wanneer dat gebeurt en regie mogen behouden. De angst en nieuwsgierigheid maakt vaak wel dat je het als slachtoffer wilt weten en je soms te makkelijk ja zegt. Dus wees gedoseerd en drop niet in 1 gesprek alles is dan wel mijn advies.
Maar oprecht open en eerlijk. Al is het soms hard. Ik heb tegen anderen wel eens gezegd. Wat jij kunt zeggen of vragen kan moeilijk of hard zijn maar dat is alleen dat moment en zakt wel weer. Bij het trauma is dat niet dus ik ben wel wat gewend en kan dus ook wel wat hebben.
Of zoals ik ook vaak wel eens uit leg aan collegas. Mensen met trauma worden vaak gezien als gewonde vogeltjes welke je voorzichtig moet hanteren, maar die fluwelen handschoenen maken dat we teveel tijd krijgen na te denken en in te vullen waardoor het doel voorbij wordt geschoten. Dus nee geen gewond vogeltje, maar een mens met een kwetsbaar stuk, de rest kan gewoon nog gezond functioneren, als je een beroep blijft doen op die gezonde stukken. Doe je dat niet komt er teveel nadruk te liggen op het kwetsbare stuk en dat stuk kennen we al en worden we al de hele tijd mee geconfronteerd. Dus stel de vraag en geef de regie. Zo leren we opnieuw onze grenzen te verkennen en bepalen wat ons zal sterken.
P.s. wat het wegstoppen betreft. Vaak zie je dat trauma (ook secundair trauma zoals bij jou) zijn tol gaat eisen op een later moment. Het vindt zijn weg toch weer naar buiten dus beter meteen wat mee doen. (Probeer dus niet weg te wuiven hoe traumatisch deze situatie nu voor jou is. Zoek de kenmerken van ptss maar op en leg die naast jezelf neer)