De Vier Trauma-Reacties Tijdens Seksueel geweld

De Vier Trauma-Reacties Tijdens Seksueel Geweld: Fight, Flight, Freeze & Fawn
Seksueel geweld is een ingrijpende ervaring die diepgaande gevolgen kan hebben op lichamelijk, emotioneel en psychologisch vlak. Tijdens zo’n overweldigende situatie schakelt het zenuwstelsel automatisch over naar overlevingsmodus. Er zijn vier primaire trauma-reacties die mensen kunnen vertonen: vechten (Fight), vluchten (Flight), bevriezen (Freeze) en pleasen (Fawn). Deze reacties zijn instinctieve, automatische reacties op extreem gevaar. Ze zijn géén bewuste keuzes — en het is belangrijk dat slachtoffers weten dat elke reactie valide is.

1: Fight (Vechten)
De vechtreactie houdt in dat het lichaam zich klaarmaakt om zich te verdedigen. Iemand kan zich fysiek of verbaal verzetten tegen de dader. Dit is de reactie die vaak het best wordt begrepen door de buitenwereld.

Voorbeelden: Schreeuwen, slaan, wegduwen, bijten, fysieke weerstand bieden.

2: Flight (Vluchten)
Bij de vluchtreactie probeert het slachtoffer fysiek of mentaal te ontsnappen aan de situatie.
Voorbeelden: Wegrennen, ontsnappen, zich proberen te verstoppen, proberen de situatie te ontwijken.

Mentale vlucht: In sommige gevallen ‘vertrekt’ iemand mentaal uit de situatie (dissociatie),  ook al is het lichaam nog fysiek aanwezig.

3: Freeze (Bevriezen)
Bij bevriezen raakt het lichaam als het ware verlamd. De spieren verstijven, en het slachtoffer kan niet meer bewegen of praten. Dit is een veelvoorkomende reactie bij seksueel geweld en vaak het minst begrepen.

Voorbeelden: Niet kunnen praten, niet kunnen bewegen, een gevoel van "bevriezen" of "verstenen".

Fysiologisch: Het zenuwstelsel blokkeert beweging om mogelijk letsel te beperken. Deze reactie is vaak volledig buiten iemands controle.

Belangrijk: Het onvermogen om ‘nee’ te zeggen of zich te verzetten is géén instemming.

4: Fawn (Pleasen)
De minst bekende reactie is de "fawn"-reactie, oftewel pleasen. Hierbij probeert het slachtoffer de dader te kalmeren, gerust te stellen of tegemoet te komen om verder geweld te voorkomen.

Voorbeelden: Meewerken, aardig doen tegen de dader, lachen of geruststellen.

Toen het mij overkwam bevroor ik. Nu weet ik dat mijn lichaam in de overlevingsstand ging en ik hier dus geen controle over had. Vlak nadat het gebeurde heb ik mij regelmatig afgevraagd waarom ik mij niet verdedigde.  

In welke trauma-reactie herken jij je bij wat je is overkomen? En wil je wil jij je ervaring hier delen en vertellen hoe jij hier mee om bent gegaan?

Groetjes,

Henriek