Nieuwe lotgenoten ambassadeur: Vilija

Leven in twee werelden

Vilija groeide op in Litouwen, in een gezin waar haar ouders fysieke straffen rechtvaardigden vanuit geloof en ideologie. Op haar twintigste vertrekt ze als au-pair naar Nederland. Daar probeert ze in een compleet andere wereld betekenis te geven aan de tegenstrijdigheden binnenin haar.

“Ik groeide op in een communistisch regime waarin een groot deel van de bevolking katholiek was. Er heerste een enorme verdeeldheid, ook binnen ons gezin. Mijn moeder was streng katholiek en mijn vader communist in hart en nieren. Ik werd van twee kanten geïndoctrineerd. Mijn ouders dachten dat ze hun fysieke straffen konden rechtvaardigen door geloof en ideologie. Dat het erbij hoorde. Want als je straf kreeg, wist je tenminste wat je niet goed had gedaan. Dat zou je dan niet meer vergeten."

Oorlogstrauma

Het tijdperk en het regime waarin ik opgroeide, hebben mij deels gevormd. In dat perspectief bekijk ik wat mij is overkomen. Er was sprake van een oorlogstrauma en in bepaalde omstandigheden zijn mensen dan in staat om andere keuzes te maken. Mijn ouders gebruikten veel geweld tegen mij en als ik eraan denk dat ze geloofden dat ze zo een goed mens van mij maakten, kan ik ze vergeven. Ik kan hun gedrag plaatsen in die tijd en dat los zien van wie ze waren.

Een andere wereld

Dat kon ik toen nog niet. Ik kon alleen maar in mijn eigen bubbel kijken en ik heb de beste versie gemaakt van mijn afkomst, mijn cultuur. Van wat ik voor handen had. Ik zag respectloos gedrag van mannen naar vrouwen, en ook andersom. Het was vooral heel liefdeloos. Ik moest daarin zien te overleven. Tegelijkertijd groeide ik op met series als Beverly Hills 90210. Ik keek daarnaar en dacht, stel je voor dat dit bestaat? Dat er een wereld is waarin ouders met hun kinderen praten alsof het mensen zijn? De mogelijkheid van die andere wereld bleef als een soort fantasie rondspoken in mijn hoofd.

Onbewust gevlucht

Mijn realiteit toen was dat ik uit het leven wilde stappen. Ik was een gebroken kind. Maar ik wilde ook leven. In die tweestrijd ben ik vertrokken. Voor mijn gevoel was ik geen vluchteling, maar later in Nederland kwam ik erachter dat ik wel degelijk gevlucht ben. Ik heb de regie over mijn eigen leven genomen en ben weggegaan van mijn ouders en mijn thuissituatie. Ik kreeg daar niet de kans me te ontwikkelen, pas hier in Nederland is mijn groeiproces begonnen. Ik wilde helen en heb mezelf daar volledig aan overgegeven. Door mijn jeugd had ik veel behoefte aan verbinding, maar kwam terecht op de verkeerde plekken. Op verschillende momenten ben ik hier in Nederland getuige geweest van seksueel misbruik binnen religieuze communes. Weer verschuilden mensen zich achter hun geloof om misbruik te rechtvaardigen.

Onvoorspelbare woede

Mijn verwerkingsproces heeft verschillende deuken opgelopen. Ik ben in Nederland een opleiding gaan volgen tot integratieve psychotherapeut. Dat was door mijn eigen ervaringen al een uitdaging. Thuis was ik alleen met twee kleine kinderen en de combinatie van verwerking, de opleiding en mijn thuissituatie ging niet goed. Ik had veel boosheid in me en werd vanuit de opleiding aangemoedigd die er te laten zijn. Dat moedigde ik ook aan bij mijn kinderen. Maar de boosheid die ik kende van thuis, was hele andere boosheid dan wat hier ‘normaal’ was. Ik kon de schadelijkheid niet goed inschatten. Ik had geen referentiekader. Daar hebben mijn kinderen veel last van gehad. De onvoorspelbaarheid die er heerste in huis door mijn woede was niet goed. Maar ik wist niet beter. Ik dacht dat ik het goed deed. En ik had geen partner die mij aan kon spreken op mijn gedrag. Achteraf gezien moest ik afgeremd worden, ik had hulp nodig. Ze waren nog maar klein. Heb ik nu mijn trauma’s overgedragen aan mijn kinderen? Of zijn mijn excuses voldoende geweest en kennen ze mij nu beter? Weten ze met de verhalen die ik ze vertel over vroeger hoe de wereld er verderop uitziet? Dat zijn vragen waar ik het antwoord nog niet op weet.

Schade

Ik vind het moeilijk te leven in de wetenschap dat ik mijn kinderen schade heb aangericht. Het kost me al mijn kracht om niet te verbitteren. Maar ik geloof dat als ik in mijn leven betekenis geef aan wat ik hebt meegemaakt, daar de potentie ligt voor verandering en heling. In mijn geval is streven naar vergeving mijn redding, ik heb dat kader nodig. En met mijn eigen helingsproces helen mijn kinderen hopelijk ook. Ik heb heel vaak mijn excuses aangeboden. Nu zijn we in de fase dat ze er gebruik van maken, dat relativeert wel. Dan denk ik ‘oh, dat kan natuurlijk ook nog’. Zo doen we het samen.

Twee werelden

Ik leef nog altijd in twee werelden. Dat is zowel mijn rijkdom als mijn tekort. Omdat mijn wortels in Litouwen liggen en ik nu hier woon, heb ik een breder perspectief. Zo zie ik het zelf. Ik kan me daardoor verplaatsen in veel verschillende mensen. En het helpt me relativeren in veel omstandigheden. Ook voelt het soms als een tekort omdat ik nergens echt bij hoor. En mensen begrijpen mij niet altijd, vinden de manier waarop ik reageer soms niet prettig. Als mensen zich niet gezien voelen in mijn reacties hoop ik op een gesprek. Ik geloof dat iedereen daar beter van wordt. We hebben allemaal onze eigen achtergrond en ons eigen perspectief. Wat we gemeenschappelijk hebben, is dat we allemaal slachtoffer zijn geweest. Dat haalt verschillen in cultuur of status weg. Er is onvoorwaardelijke steun en dat is voor iedereen even waardevol. Dat is de kracht van een community.