Overslaan en naar de inhoud gaan
Terug naar Voor nabestaanden na zelfdoding

Op zoek naar lotgenoten met een soortgelijk verlaat rouwproces: mijn moeder overleed in 1987

Hoi lotgenoten,

We zijn allemaal verbonden met elkaar doordat een dierbare van ons er zelf een einde aan heeft gemaakt. We delen ook vele overeenkomstige emoties en reacties daarop lees ik. Dat is fijn en geeft (h)erkenning en steun. Vaak ook ‘gelijkgestemden’ naast lotgenoten, wat praten onder elkaar een stuk makkelijker maakt.

Bijna alle verhalen en reacties gaan over relatief recente zelfdodingen; in mijn geval echter is het vele vele jaren geleden. Mijn moeder overleed op 47 jarige leeftijd toen ik zelf 19 was, meer dan 37 jaar geleden. Nadat ze 5 jaar depressief, afwezig en wanhopig was;  we verloren onze lieve moeder dus eigenlijk twee keer. Daarbij had ze heel veel zorgen over onze verslaafde broer, die af en aan thuis woonde. Ze had daar ook angstaanvallen van. Ik weet er bijna niets meer van, meeste heb ik onbewust gewist, anders dan dat ik in totale shock was toen ik hoorde. De begrafenis en de dagen eromheen heb ik totaal verdoofd, als in een negatieve roes, doorgemaakt. Ik stond erbij en keer ernaar. 

Ook al was mijn moeder depressief en al een keer opgenomen geweest, je wilt en kunt nooit geloven dat je eigen moeder zoiets doet. Ik zag een tijdje terug de aangrijpende documentaire “Moeders springen niet van flats” en ik dacht meteen: moeders springen ook niet voor treinen .. dat kun en wil je gewoon niet geloven. In sommige van die buien dacht ik zelfs ‘dat het wellicht een ongeluk was’, dat ‘ze misschien gestruikeld was’ of ‘het niet doorhad bij oversteken’. Allemaal van die gedachten om de werkelijkheid maar niet te laten doordringen, omdat je het gewoon niet kunt en wilt geloven. Helaas was en is de waarheid keihard ..

Ik vind het heel moedig en mooi dat iedereen bij wie zoiets gruwelijks gebeurt hier zijn verhaal deelt en dus actief bezig is in zijn of haar rouwproces. Bij mij is dat helaas totaal anders gegaan. Ik heb er toen helemaal niets mee gedaan en ben ervoor gevlucht. Nooit meer overgepraat. Mijn gevoelens onderdrukt. Ik redde mij wel, maak je over mij maar geen zorgen. Jaja .. Ik heb dus nooit gerouwd.
Mijn moeder bestond niet meer, anders dan een negatief verhaal dat diep weggestopt zat. Dat was mijn overlevingsmechanisme, ik kon er totaal niet mee omgaan en hield de deur dicht. Helaas kon de omgeving er ook niet mee omgaan en vond men het maar wat fijn dat ik niet opendeed, dan hoefde ze ook niet aan te kloppen .. Dat is nu wel anders begrijp ik, al lees ik toch nu ook nog verhalen over mensen die je vermijden, omdat ze gewoonweg niet weten wat ze zeggen of doen moeten. 

Ik kan je nu, na al die jaren zeggen over rouw: tijd heelt niet alle wonden, het is wat je in die tussentijd ermee doet, dat de wonden heelt. Ieder op zijn eigen manier, dat wel. Maar ik ben ervan overtuigt dat niets doen en ervoor vluchten, wat ik heb gedaan, je ooit als een boemerang inhaalt. En dat deed het … 

Ik had het mijn kinderen ook nooit verteld en die wisten niet beter dan dat hun oma, die ze helaas nooit gekend hebben, ziek was. Ik stelde het uit en uit, ondanks de terechte hints van mijn vrouw dat het fijn zou zijn als ze het verhaal van en over hun oma zouden horen. Ik ging opzoeken hoe je dat aan jongeren het best kon vertellen en het besef kwam ineens keihard binnen: dit gaat over mij, ik was zo’n jongere. Dit gaat over hoe het destijds aan mij verteld had kunnen worden. Over wat jongeren zelf kunnen doen om een helend rouwproces te doorlopen en hoe ze eventueel daarbij goed begeleid kunnen worden door ouders en omgeving. Ook het besef dat mijn inmiddels overbodige overlevingsmechanismen en psychische problemen daar wat mee te maken konden hebben (hoe naïef kon ik zijn achteraf), begon voor het eerst te leven. Als laatste besefte ik dat je bepaalde effecten van trauma’s, die je niet goed verwerkt hebt ook kunt doorgeven. Als dat zo was, kon ik daar mogelijk nog iets mee doen. Ik heb het ze drie jaar geleden verteld en het was een heel zwaar, mooi en fijn gesprek.

Twee jaar geleden overleed mijn vader en in zijn nalatenschap vonden we brieven van mijn moeder waar ik het bestaan niet van wist. Twee noodkreten aan psychologen en een brief aan mijn vader toen ze een jaar voor overlijden al een keer gevlucht was (wat ik overigens ook was vergeten, zoals zoveel). Heeft me maanden gekost om te openen en ik was  – 35 jaar later – weer in shock. Het was een en al ontreddering, wanhoop, radeloosheid, machteloosheid en angst. Het was veel erger dan ik ooit had geweten en ik was er totaal van ondersteboven. 

Alle weggestopte emoties kwamen eruit. De ene dag ongeloof en hevig verdriet om het gemis. Dan weer onmacht, schuldgevoel, eenzaamheid, gevoel van verlaten zijn, boosheid zelfs. Langzaam ontstond er ook meer begrip van haar uitzichtloze situatie en medelijden. Maar vooral ook spijt, spijt en enorm verdriet dat ze zo wanhopig en onwaardig is gestorven, in alle eenzaamheid. Vol onbegrip en niet meer in verbinding met haar naasten, dat doet heel veel pijn.

Toen heb ik besloten om hier eindelijk iets mee te doen. Ik had al twee burn-outs achter de rug  en al jaren last van die eerdergenoemde belemmerende overlevingsmechanismen (vooral vluchten, uitstellen, voornamelijk in je hoofd leven en controle-dwang). Het begon me nog meer te dagen dat met het trauma uit mijn jeugd te maken zou kunnen hebben en mijn omgang daarmee. Mede geïnspireerd door teksten van de al vaak genoemde Manu Keirse en twee boeken over verlaat verdriet ben ik toen een zogenaamd verlaat rouwproces ingegaan, een reis waar ik nog middenin zit.

Wat me op een gegeven moment opviel is dat ik dit proces onbewust ook in het verleden beleefde en doorliep, als een soort tijdreiziger, alsof ik weer 19 was. Ik heb bijvoorbeeld ook veel gelezen over ‘KOPP-kinderen’ en rouw bij jongeren. Ik heb veel ingebeelde gesprekken met haar gevoerd op onze oude bank en haar ook boze en lieve brieven geschreven, allen vanuit de 19 jarige Jaap die ik toen was. Ik voelde niet alleen de wanhoop en de afwezigheid bij mijn moeder, maar ik voelde me ineens zelf ook een heel eenzaam en verlaten kind. Heel confronterend. 

Het is zwaar, heftig aan de ene kant en mooi en fijn aan de andere kant. Het heeft me in ieder geval al veel opgeleverd, bijvoorbeeld dat mijn moeder weer bestaat en inmiddels ook weer die lieve pannenkoeken moeder is van voor haar depressiviteit en overlijden. Ze bestaat weer en mijn kinderen en vrouw krijgen langzaam een beeld van hun oma en schoonmoeder .. 

Wat mij persoonlijk onder andere op de been houdt is het beeld van een zonnebloem: als de kop hangt, de blaadjes gesloten zijn en de zon komt op, is er altijd een schaduw. Die hoort erbij. Het is aan mij, om in tegenstelling tot mijn moeder, niet te blijven hangen en de schaduw te volgen, maar mij op te richten en open te draaien naar die warme zon. Die schaduw hoort erbij en je kunt ook weer genieten van het leven en de herinneringen aan je lieve eigen moeder. 

Ik wilde ook nog schrijven over de stappen die ik allemaal heb gezet en nog aan het zetten ben in mijn huidige verlate verdriet en -rouwproces, maar het is al zo’n lang verhaal geworden. Mochten mensen dat interessant vinden wellicht in een volgend verhaal.

Een van die stappen waar ik nog mee bezig ben is het delen van verhalen en spreken met lotgenoten met soortgelijke ervaringen en situatie als de mijne. Dus de rouw om een overleden ouder die weggestopt is en er pas vele jaren later uit komt en er toen pas mee aan de slag zijn gegaan. Mocht je je hierdoor aangesproken voelen en raakvlakken hebben, dan zou ik graag met je in contact willen komen.

Aan allen zou ik nogmaals willen zeggen: wat goed dat jullie hier zijn en hier nu al iets mee doen. Het helpt altijd. Ondanks dat het me nu veel brengt zou ik je mijn manier van er totaal voor vluchten en dat ca. 35 jaar volhouden, toch niet willen aanraden. Het kan ook anders .. 

in ieder geval, succes en sterkte ! 

Jaap

PS: het schaduw verhaal is geïnspireerd op uitspraken van Manu Keirse. De zonnebloem erbij ontstond vanzelf en is mede geïnspireerd op de prachtige afscheidsrede van mijn vader die ik gelukkig vond in zijn nalatenschap.

Bezig met laden...

7 Reacties

22 september 2024 (bewerkt)
Hoi Jaap, Dank je wel voor jouw verhaal. Ik herken veel en ik kom graag in contact. Mijn zus heeft 16 jaar geleden zelfmoord gepleegd. Ik was 17 jaar. En zij was net 22 jaar geworden. We hebben beiden een verlies meegemaakt op een leeftijd waarbij we net ons volwassenleven in mochten stappen. Juist toen is er iets tragisch gebeurd. Mij heeft het jarenlang geholpen om de emoties te onderdrukken of zelfs haar overlijden te ontkennen. Er waren genoeg momenten waarbij ik mezelf aanpraatte: er is niets aan de hand, zij is gewoon op haar kamer, ze is op school, etc. Allemaal zodat ik zelf ook kon richten op mijn studie of mij aanpaste op maatschappij. Maar de ontkenning was niet de waarheid. De jaren erna heb ik d.m.v. therapie moeten verwerken dat ze overleden is. De afgelopen jaren verwerk ik waarom ze overleden is. Ook dit is bitter. In de afgelopen 16 jaren is er geen enkele dag voorbij gegaan dat ik niet aan haar heb gedacht. Er zijn vooral pijn, trauma en de keiharde lessen dat we altijd moeten omkijken naar onze dierbaren en je nooit echt weet wat er in iemands hoofd afspeelt. Maar het mag eens tijd worden waarbij de liefde meer mag gaan stromen dan dat de pijn stroomt, als ik aan haar denk. Net zoals jij een pannenkoeken moeder hebt, heb ik een cake zus, een kapper zus, een beschermer zus. Ik mis haar ontzettend veel. Nog steeds adem ik niet volledig door vanuit een hunkering of verlangen naar haar. Als haar jongere zusje heb ik nu te verdragen dat ik nu beter weet en haar mogelijk had kunnen ondersteunen, maar niet toen ik 17 jaar was. Er is onmacht. Maar er is ook een sterke wil om te laten zien aan haar dat er nog zoveel andere wegen zijn om verlost te zijn van pijn dan suïcide. Op dit punt in mijn leven (ik ben 33 jaar) leer ik innerlijk te ervaren en voelen dat ik belangrijk ben, dat ik bestaansrecht heb. Het stuk van haar overlijden nam mijn stuk van erkenning geven aan mezelf en mezelf belangrijk vinden echter over. De gedachte/ pijn "maar zij heeft het nog veel erger gehad" is sterk aanwezig. Er was daardoor minder ruimte voor mij. Ik ben toen gaan varen op stukken zoals schaamte, schuld, zorgen voor anderen, verantwoordelijk voelen. Haar stuk nam mijn stuk over, waardoor ik geen hoofdrol had in mijn leven. Zo voelde het niet althans. Ik heb het echter wel. In dat besef groei ik steeds meer. En het cadeau wat daaruit voortkomt? Ik voel me steeds meer verbonden met haar. De mooie herinneringen komen weer omhoog. Ik voel dat ze trots is op mij en ik op haar. Ik had te ontdekken dat met het stappen in mijn eigen leven, ik haar niet loslaat, maar enkel haar bagage. Haar bagage was overigens niet wie zij was, het is wat ze bij zich droeg en wat haar/ ons overkomen is. Haar bagage is niet mijn zus. Zij is mijn zus! Een ingewikkeld proces, een pijnlijk proces. En toch... Kan de liefde weer stromen.
23 september 2024
Hoi Ally-12, Ik had je verhaal gisteren gelezen en moest het even laten bezinken. Wat heeft zo'n situatie en daad toch een impact op ons nabestaanden. Je schrijft ook weer veel dingen waar ik me dan weer in herken en die bij mij binnenkomen. Wat zeg je dat ook mooi over die bagage! Ik zal je ook een privé bericht sturen, dan kunnen we wellicht zien of en hoe we nog wat meer kunnen delen. In ieder geval succes en sterkte in je proces, dan kan de liefde blijven stromen ..
20 september 2024
Hallo Jaap, zelf geloof ik ook in het helende van je verhaal doen, je verdriet delen na een heftig trauma. Mijn oudste zoon, net 16 jaar, is uit het leven gestapt augustus 2020. Bij hem weet ik alleen een periode van 5 weken waarin hij wat minder vrolijk was. We hebben begeleiding gevraagd bij de GGZ, maar hij zat nog in de intakefase. Zijn jongere broer was net 14 jaar. Tot op de dag van vandaag praat hij er weinig over. Zijn vader idem dito. Hij denkt dat het beter is om niet teveel met de pijn geconfronteerd te worden. Gelukkig voor mij heb ik zelf een ander pad bewandeld en heb ik meteen lotgenoten gezocht. En met daarnaast een rouwtherapeut en psycholoog, merkte ik dat lotgenotencontacten het beste voor mij werkten. Er is ook op internet een site "nabestaanden van zelfdoding' en ook daarop vertellen mensen hun ervaringen, zoeken ze steun, maar is er ook respect voor degene die ons is ontvallen. Door de boeken van Manu Kierse en andere boeken, en me verder te verdiepen in wat mensen ertoe beweegt om zoiets te doen. Ik zie het als een uiterste wanhoopdaad op een moment dat je niet meer helder kunt denken. Mijn zoon was heel sociaal en hielp altijd anderen. Hij is paar maanden ervoor naar een voorstelling geweest met klasgenoten waarin een meisje van 16 zich gesuicideerd had. Hij was naar buitengelopen en had als eerste gezegd "dat zou je toch nooit je ouders kunnen aandoen".... En dan is 10maanden later bij ons het meest tragische gebeurd. Een leuke sociale, heel slimme jongen, gevoelig en de lat vaak hoog, stapt in Coronatijd met al haar teleurstellingen eruit. Zijn broer praat er nauwelijks over met vrienden en ik ben ook op mijn hoede omdat ik denk, er komt een moment dat hij er meer mee worstelt. Hij wil ons laten zien dat hij erg aan het leven hangt. Nu is hij gaan studeren en komt in een nieuwe omgeving, maar zijn verhaal zal hij nooit zomaar delen met anderen. Daarvoor moet hij iemand eerst goed kennen, vertelde hij onlangs. Zelf vertel ik het aan iedereen, omdat ik wil dat Jurre niet vergeten wordt. Hij was een heel bijzondere jongen, en daar waar de omgeving hem eerst zo adoreerde, wordt hij nu opeens verzwegen. Dat doet mij pijn. Dus ik blijf over hem praten, blijf hem herinneren, omdat hij hier niet voor niets is geweest. Ik doe ook meen aan een boek met verhalen over jongeren die uit het leven zijn gestapt. Zo is er soms een plekje waar je je gemiste geliefde nog even extra in het zonnetje kan zetten. Goed dat je je kinderen dit verhaal hebt verteld. Suicide moet uit de taboesfeer en door het bespreekbaar te maken wordt het minder geheimzinnig. En rond blijven lopen met een geheim, raad ik niemand aan
22 september 2024
Hoi Sjaan, Wat een mooi reactie en goed dat je je zoon niet laat vergeten en in het zonnetje blijft zetten. Zo te lezen spreek je er wel af en toe over met je andere zoon en ben je op je hoede. Ik kan me ook wel in je zoon verplaatsen, ik weet hoe lastig een studenten omgeving - waar alles nieuw en spannend is - om dit te delen. De uitdaging is hoe je deze jongeren / jong volwassenen bereikt. Ik stond daar toen als ik eerlijk ben ook niet echt meer voor open en hoe langer dat duurde, hoe minder. Ik denk b.v. dat via sociale media met sites die gemaakt zijn met en voor jongere de kans het grootst is. Zie bijvoorbeeld "Om alles wat er niet meer is, Jongeren over achterblijven na zelfdoding" van Monique van t Erve en Riet Fiddelaers-Jaspers. Of de site https://www.stilgeweest.nl/ https://www.instagram.com/toenwashetstil.nl/?hl=nl Want inderdaad, rond blijven lopen met een geheim en jezelf niet confronteren met de pijn, op welke manier dan ook, raad ik ook niemand aan. Vraag: je schrijft over "internet een site "nabestaanden van zelfdoding' " Bedoel je deze: https://www.facebook.com/groups/nabestaandenvanzelfdoding ? Ik heb me daar sowieso ingeschreven, dank!
22 september 2024
Dank, Jaap, voor je reactie. Klopt inderdaad, die site op facebook. Ik weet inderdaad over het bestaan van die sites voor jongeren. Maar alles wat ik benoem, daarbij laat Jochem mij weten er geen trek in te hebben. Ik benoem maar steeds mijn eigen gevoelens en heb hem ook paar keer het eerste jaar een brief geschreven, hoe trots ik op hem ben, maar ook altijd op Jurre was. En dat een moeder evenveel van beide kinderen houdt, dus ook verdrietig is als 1 van deze kinderen er niet meer is. Ik laat ook aan hem weten hoe moeilijk en spannend ik het vind om in een omgeving te komen, waar men mijn verhaal niet kent en dan bang ben voor de vraag "heb jij ook kinderen?". En ik vertel hem dan ook dat ik dan altijd benoem dat ik er twee heb, waarbij er 1 is overleden aan suicide. Door maar elke keer te zeggen dat het praten met lotgenoten en proberen de taboe eraf te krijgen, mij helpt, is mijn aandeel. Natuurlijk weet ik niet of het goede is, maar ik hoop door openheid hem in ieder geval de kans te geven als hij obstakels voelt in zijn leven, bij mij aan te kunnen kloppen. Je krijgt helaas geen beschrijving hoe je een leven na suicide moet aanpakken, dus je doet maar wat. Waarschijnlijk hetgeen wat het beste bij je past. Hopelijk voor jou nu meer lichtheid van je trauma, nu je erover praat/schrijft
24 september 2024
Bedankt Jaap en anderen voor het delen van jullie verhaal. Dat helpt mij en veel anderen. Veel sterkte en goed te horen dat jullie verder komen, er een weg in weten te vinden.
30 september 2024
Dank YvonZ. Fijn om te lezen dat het je helpt. We komen verder, al is het een hobbelige emotionele en soms zware reis. Ik zag via een reactie hier ergens een mooi plaatje: de rouw wordt niet kleiner, de wereld erom heen wordt op een bepaald moment weer ruimer, groter, lichter.